«فَإِذا قُضِیَتِ الصَّلاةُ فَانْتَشِرُوا فِی الْأَرْضِ وَ ابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَ اذْکُرُوا اللَّهَ کَثِیراً لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»[1]
پس هنگامى که نماز پایان یافت، در زمین پراکنده شوید و از فضل الهى طلب کنید و خدا را بسیار یاد کنید، باشد که رستگار شوید.
«الفَلْحُ: شکافتگى است، و از این معنى واژه فلاح یعنى برزگر و زارع است که زمین را مى شکافد.»[2]
باب اول: فصل اول: در بیان اصل اول:
( 22) و آن جهل ست به معرفت نفس که او حقیقت آدمیست و بناى ایمان به آخرت و معرفت حشر و نشر ارواح و اجساد به معرفت دل ست و اکثر آدمیان از آن غافلند.
سالک الی الله در مسیر سلوک خویش، حقیقت هستی و حقیقت نفس خود را مشاهده میکند، و به شناخت نفس خود نائل میشود و حقیقتی که از سایر انسانها پوشیده است برای او آشکار میشود و از این شناخت، به معرفت خداوند نائل میشود.
«یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا عَلَیْکُمْ أَنْفُسَکُمْ لا یَضُرُّکُمْ مَنْ ضَلَّ إِذَا اهْتَدَیْتُمْ إِلَى اللَّهِ مَرْجِعُکُمْ جَمِیعاً فَیُنَبِّئُکُمْ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ» (سوره نساء،آیه105)
اى کسانى که ایمان آورده اید بر شما باد رعایت نفس خودتان، چه آنان که گمراه شده اند گمراهیشان بشما ضرر نمى رساند اگر شما خود راه را از دست ندهید، بازگشت همه شما به خداست و پس از آن آگاهتان مى کند به آنچه عمل مى کردید.
این کمترین حسن حسن زاده طبری آملی گوید:
در صبح روز شنبه نهم ذی الحجه 1387 ه ق، روز عرفه، به امتثال دستوری از استادم علامه طباطبایی صاحب تفسیر عظیم المیزان (روحی فداه) اشتغال داشتم و در مراقبت و توجّه تامّ نشسته بودم.
واقعه ای به من روی آورد که صدایی شدیدتر از رعدهای قوی سهمگین به گوشم خورد، فهمیدم که حالتی به من دست داد، بحمد الله هیچ ترس و هراسی به من روی نیاورده بود، ولی همه بدنم مثل کسی که سرمای سخت بر او مستولی شده میلرزید.
دستور العملى که سالک ربّانى حاج میرزا جواد آقاى ملکى تبریزى به جناب آیت الله حاج شیخ محمد حسین غروی اصفهانی معروف به کمپانى- رضوان اللّه تعالى علیهما- ارسال داشت.
عارف بزرگ عین القضات همدانی می نویسد: زمینی را که مومنان و بندگان صالح خدا وارث آن میشوند، زمین دل و زمین بهشت است، چرا که زمین خاکی، فناپذیر است و مقام خالق هستی، شایسته تر و ارجمندتر از این است که بخواهد بندگان شایسته خود را به دنیای فناپذیر وعده بدهد. البته این معنا با وارث شدن صالحان، زمین خاکی را در عصر ظهور منافات ندارد. زیرا مومنان هر دو را به ارث میبرند، یکی را به فرج عمومی و دیگری را با فرج شخصی به ارث میبرند. و آنچه اهمیت بسزایی دارد همان وارث شدن زمین دل ست نه زمین فانی.
از نگاه قرآن در هر زمان امامی وجود دارد که اهل مشاهده ی ملکوت و باطن عالم میباشد و ظاهر و باطن انسانها و اعمال آنان، را مشاهده میکند، و تمام انسانها اعمّ از اهل سعادت و شقاوت را در مسیر رسیدن به ملاقات پروردگار و درجات و درکات بهشت و جهنم، با قدرت ملکوتی که دارد هر لحظه هدایت باطنی میکند.
و به واسطه ی تایید روح القدس، دلها و قلب های مرده را زنده میکند و به آنان حیات ملکوتی و بهشتی اعطاء میکند.
«یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَجِیبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاکُمْ لِما یُحْیِیکُمْ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یَحُولُ بَیْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ وَ أَنَّهُ إِلَیْهِ تُحْشَرُونَ؛
ای کسانی که ایمان آورده اید! اجابت کنید خدا و رسولش را زمانی که شما را میخوانند بدانچه زنده تان میسازد، و بدانید که خدا حائل میان مرد و دل اوست، و اینکه به‌سوی او محشور میشوید» (انفال، 24).
این آیه به‌روشنی از حیات برای کسانی که خود دارای حیات‌اند سخن بهمیان آورده است. طبیعتاً حیات موردنظر باید غیر از حیات معمول برای انسانها باشد.
منتظر واقعی، توسط امام زمان عج به فرج شخصی نائل میشود و از حیات ملکوتی و برزخی برخوردار میشود:
أَ وَ مَنْ کانَ مَیْتاً فَأَحْیَیْناهُ وَ جَعَلْنا لَهُ نُوراً یَمْشِی بِهِ فِی النَّاسِ کَمَنْ مَثَلُهُ فِی الظُّلُماتِ لَیْسَ بِخارِجٍ مِنْها کَذلِکَ زُیِّنَ لِلْکافِرِینَ ما کانُوا یَعْمَلُونَ»[1]
وآیا آنکه مرده بود، پس او را (با هدایت خویش) حیات بخشیدیم و براى او نورى قرار دادیم که با آن در میان مردم راه خود را بیابد، مَثَل او مَثَل کسى است که در ظلمتها قرار دارد و از آن بیرون آمدنى نیست؟ این گونه براى کافران، کارهایى که مى کردند جلوه داده شده بود.
امام صادق (ع) میفرماید: هر کس امامش را بشناسد از تأخیر در ظهور ضرر نمیبیند، و مانند این است که در لشکر امام زمان عج حضور دارد، بلکه مانند کسی است که زیر پرچم حضرت است و به منزله ی کسی است که در رکاب پیامبر اکرم به شهادت رسیده است:
