بسوی ظهور

اگر انسان منتظر حقیقی باشد و یا در اوج، به انتظار عارفانه برسد، آن گاه اگر ظهور هم رخ ندهد، او به فرج شخصی خود خواهد رسید و از نعمت عنایات خاصه ی امام زمان (عج) برخوردار خواهد شد. (1)

شاید به همین دلیل باشد که بزرگان، فرج را دو نوع دانسته اند؛ فرج نوعی و فرج شخصی.

فرج شخصی بهره مندی از فیض امام است

این تقسیم بندی در بیان حضرت آیة الله بهجت (ره) به صورت های مختلفی آمده است:

«یکی از امور مهم بلکه از اهم امور، این است که بدانیم چه کار کنیم تا مثل کسانی از علماء و متشرعه و صلحای تابع باشیم که فرج شخصی و ارتباط خاص با حضرت ولی عصر (عج) داشته اند و محتاج نبوده اند که در امور خودشان یا غیر خودشان فی الجمله عدل عمومی را خواستار باشند. از قبیل نواب اربعه و علمای معاصر آنها که مقامات و کراماتی داشته اند که ما نداریم، به طوری که نمی توانیم بگوییم مثل آنها هستیم.

 باید مجالسی تشکیل دهیم و با رفقا و اصدقاء بنشینیم و مذاکره کنیم که به چه راهی می شود به حضرت رسید و با آن حضرت رابطه داشت؛ زیرا بلاکلام هر فیضی به ما می رسد-چه خصوصی و چه عمومی و چه داخلی و یا خارجی، و چه جسمانی و چه روحانی- فقط از ناحیه ی همان یک فیض است و توجه به همه ی ائمه (علیه السلام) هم به او راجع می شود. لذا شخصی به حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) توسل نمود و حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) او را به فلان امام و فلان امام، و در آخر به امام زمان (عج) حواله داد» (2)

هر کس باید آمادگی فرج را در خود مهیا کند

«هر کس باید در فکر خود باشد و راهی برای ارتباط با حضرت ولی عصر (عج) و فرج شخصی خود پیدا کند، خواه ظهور و فرج آن حضرت دور باشد، یا نزدیک...! با اینکه ارتباط و وصل با آن حضرت و فرج شخصی ، امر اختیاری ما است ـ به خلاف ظهور و فرج عمومی ـ با این حال چرا به این اهمیّت نمی دهیم که چگونه با آن حضرت ارتباط برقرار کنیم؟! و از این مطالب غافل هستیم، ولی به ظهور و دیدار عمومی آن حضرت اهمیت می دهیم و حال این که اگر برای فرج شخصی به اصلاح خود نپردازیم، بیم آن است که در ظهور آن حضرت از او فرار کنیم؛ چون راهی که می رویم راه کسانی است که اَهَمّ و مهمّی قایل نیستند» (3)

مرحوم آیة الله شیخ علی سعادت پرور (پهلوانی) نیز در کتاب خود ذیل روایات مربوط به فضیلت انتظار می فرماید:

با دقت در روایات فهمیده می شود که فرج بر دو قسم است:

 فرج شخصی و فرج عمومی.

 و فرج شخصی خود به دو نوع است:

 الف- پاک شدن انسان از اخلاق زشت و ویژگی ها و صفات پست و فرومایه ، و به دنبال آن رسیدگی به کمالات فطری و درجات والای انسانی و اخلاق و منش الهی.

اگر برای فرج شخصی به اصلاح خود نپردازیم، بیم آن است که در ظهور آن حضرت از او فرار کنیم؛ چون راهی که می رویم راه کسانی است که اَهَمّ و مهمّی قایل نیستند

ب: فرجی که به ولی عصر و امام قائم به حق عجل الله تعالی فرجه منسوب است، که این نوع از فرج شخصی، به نوبه خود، بر دو نوع است:

1-   شناخت مقام نورانیت امام (علیه السلام) که چیزی جز مقام ولایت الهی نیست و این معرفت را فقط به دنبال فرج شخصی که همان رسیدن به کمالات فطری درونی است می توان به دست آورد.

2-   رسیدن به خدمت امام (علیه السلام) و درک زمان ظهور آن حضرت؛ 

   و معلوم است که اگر این فرج حاصل شود، فرج به معنای اول که همان رسیدن به کمالات انسانی است نیز حاصل می شود. زیرا چنان که از بعضی از روایات فهمیده می شود، رسیدن به حضور امام (علیه السلام) در زمان ظهور آن حضرت، برای تمام افراد بشر (که به او ایمان داشته باشند) یا لااقل برای خواص و وارستگان از غیر حق، در رسیدن به کمالات انسانی و درجات عالی اثر بسیار و نقش جدی دارد.

و اما فرج عمومی عبارت است از رها شدن جامعه از شرّ ستم و بیداد و رسیدن به عدل و داد و برپا شدن دولت آقایی و عدل که در آن دولت، حق عزیز و محترم، و باطل ذلیل و پایمال گردد.

بعضی از دعاها و روایات و به ویژه دعاهایی که در ماه مبارک رمضان وارد شده است درخواست فرج شخصی را به انسان الهام می کند و برخی روایات به طلب فرج  عمومی در زمان امامان و در زمان غیبت مربوط است که برای آن پاداش بزرگی ذکر کرده اند. (4)

در روایتی از امام صادق(ع) نیز به این مطلب اشاره شده که فرج حقیقی و شخصی در سایه ی انتظار حاصل میشود:

عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ رَفَعَهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع جُعِلْتُ فِدَاکَ مَتَى‏ الْفَرَجُ فَقَالَ یَا أَبَا بَصِیرٍ وَ أَنْتَ مِمَّنْ یُرِیدُ الدُّنْیَا مَنْ عَرَفَ هَذَا الْأَمْرَ فَقَدْ فُرِّجَ‏ عَنْهُ لِانْتِظَارِهِ.(5)

ابو بصیر گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: قربانت گردم، کى فرج و گشایش باشد؟

فرمود: اى ابا بصیر! تو هم از جمله دنیاخواهانى؟ کسى که این امر را بشناسد، براى او بواسطه انتظارش فرج حاصل شده.

سخن امام صادق(ع) در پاسخ ابوبصیر که فرمود:آیا تو هم اهل دنیا شده ای؟ اشاره به این است که کسانی که به دنبال ظهور هستند به جهت رفاه دنیوی و برطرف شدن مشکلات اقتصادی، در واقع دنیا طلب هستند و به دنبال فرج حقیقی نیستند و هدف اصلی از ظهور را درک نکرده اند که هدف اصلی، فرج حقیقی و شخصی انسان ها میباشد که همان سیر و سلوک در ملکوت بواسطه ی هدایت ملکوتی امام زمان عج میباشد.

پی نوشت :

1)  انتظار عامیانه عالمانه عارفانه- حجت الاسلام پناهیان، ص311

2)  در محضر بهجت،ج3،شماره ی 1321

3)  در محضر بهجت،ج2،شماره ی 195

4) ظهور نور،مؤلف:علی سعادت پرور،مترجم:جواد وزیری فرد،صص72-73

5) الکافی (ط - الإسلامیة) ؛ ج‏1 ؛ ص372