بسوی ظهور

منتظر واقعی، باید خود را اصلاح کند و اساس و ریشه ی اصلاح مملکت وجود انسان، اصلاح قلب است، زیرا او امام اعضاء و پادشاه مملکت انسان است و اعضاء و قوای ظاهری و باطنی انسان، به او اقتدا میکنند و «الناسُ علی دینِ مُلوکهم».

رسولُ اللَّهِ صلى الله علیه و آله: لا یَستَقیمُ إیمانُ عَبدٍ حتّى‏ یَستَقیمَ قَلبُهُ، ولا یَستَقیمُ قلبُهُ حتّى‏ یَستَقیمَ لِسانُهُ.[1]

 پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: ایمان هیچ بنده‏اى درست نباشد، مگر این که دلش درست باشد و دلش درست نباشد، مگر آن گاه که زبانش درست باشد.

درمان قساوت قلب:

1و2.اطعام فقراء و کشیدن دست بر سر یتیم

رسولُ اللَّهِ صلى الله علیه و آله‏- لمّا شَکا إلَیهِ رجُلٌ قَساوَةَ قَلبِهِ-: إذا أرَدتَ أن یَلینَ قَلبُکَ فَأطعِمِ المِسکینَ وامسَحْ رَأسَ الیَتیمِ.[2]

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله‏- به مردى که از سختدلى خود نزد آن حضرت شِکوه کرد- فرمود:

اگر مى‏خواهى دلت نرم شود، مستمند را اطعام کن و بر سر یتیم دست نوازش بکش.

3.شنیدن موعظه

موعظه به کلامی گفته میشود که احساسات انسانی از قبیل محبت، امید، ترس و غیره را تحریک کند و چون جایگاه آن ها قلب میباشد با نشستن کلام واعظ بر قلب باعث حیات قلب میگردد.

الإمامُ علیٌّ علیه السلام: أحْیِ قَلبَکَ بالمَوعِظَةِ ...وذَلِّلْهُ بِذِکرِ المَوتِ ... وبَصِّرْهُ فَجائعَ الدُّنیا، وحَذِّرْهُ صَولَةَ الدَّهرِ وفُحشَ تَقَلُّبِ اللیالی والأیّامِ، وأعرِضْ علَیهِ أخبارَ الماضینَ.[3]

امام على علیه السلام: دلت را با موعظه زنده کن ...و آن را با یاد مرگ، رام و خوار گردان ... و به بدیها و سختیهاى دنیا بینایش ساز و از هجوم روزگار و دگرگونیهاى آشکار گردش شبان و روزان، بر حذرش دار و سر گذشت پیشینیان را به یادش آور.

4.پوشیدن لباس ساده

عنه علیه السلام‏- وقد رُئیَ علَیهِ إزارٌ خَلَقٌ مَرقوعٌ‏ فقیلَ لَهُ فی ذلکَ-: یَخشَعُ لَهُ القَلبُ، وتَذِلُّ بهِ النفسُ، ویَقتَدی بهِ المُؤمنونَ.[4]

امام على علیه السلام‏- وقتى جامه‏اى کهنه و وصله خورده بر تن امام علیه السلام دیدند و علت را پرسیدند فرمود: این جامه، دل را فروتن مى‏کند و نفس را خوار و رام، مى‏گرداند و براى مؤمنان، سر مشق است.

5.کثرت ذکر در خلوتها

الإمامُ الباقرُ علیه السلام: تَعَرَّضْ لِرِقَّةِ القَلبِ بکَثرَةِ الذِّکرِ فی‏الخَلَواتِ.[5]

امام باقر علیه السلام: رقّت قلب را با ذکر بسیار [خدا] در خلوتها، بجوى.

یاد خدا، ریشه و اساس اصلاح قلب:

الإمامُ علیٌّ علیه السلام: أصلُ صَلاحِ القَلبِ اشتِغالُهُ بِذِکرِ اللَّهِ.[6]

امام على علیه السلام: ریشه اصلاحِ دل، پرداختن آن به یاد خداست.

ذکرالهی موجب باز شدن گوش دل:

عنه علیه السلام: إنَّ اللَّهَ سبحانَهُ وتعالى‏ جَعَلَ الذِّکرَ جَلاءً لِلقُلوبِ، تَسمَعُ بهِ بَعدَ الوَقرَةِ.[7]

امام على علیه السلام: خداوند سبحان یاد خود را صیقل دهنده دلها قرار داده است، گوشِ سنگینِ دلها به وسیله آن شنوا مى‏شود.

6و7.یاد مرگ و تلاوت قرآن

رسولُ اللَّهِ صلى الله علیه و آله: جَلاءُ هذهِ القُلوبِ ذِکرُ اللَّهِ وتِلاوَةُ القرآنِ.[8]

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: صیقل دهنده این دلها، یاد خدا و تلاوت قرآن است.

کنز العمّال: قالَ رسولُ اللَّهِ صلى الله علیه و آله: إنّ هذهِ القُلوبَ تَصدَأُ کما یَصدأُ الحَدیدُ إذا أصابَهُ الماءُ. قیلَ: وما جَلاؤها؟ قالَ: کَثرَةُ ذِکرِ المَوتِ، وتِلاوَةِ القرآنِ.[9]

کنز العمّال: پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود:

همچنان که آهن اگر آب به آن رسد زنگ مى‏زند، این دلها نیز زنگار مى‏بندد. عرض شد: صیقل دادن آنها به چیست؟ فرمود:

بسیار به یاد مرگ بودن و تلاوت قرآن.

الإمامُ علیٌّ علیه السلام: إنّ اللَّهَ سبحانَهُ لم یَعِظْ أحَداً بمِثلِ هذا القرآنِ ... وفیهِ رَبیعُ القَلبِ ویَنابیعُ العِلمِ و ما لِلقَلبِ جَلاءٌ غیرُهُ .[10]

امام على علیه السلام: خداوند سبحان، هیچ کس را به چیزى مانند قرآن اندرز نداده است ... در آن بهار دل و چشمه‏هاى دانش است و براى دل صیقلى جز آن وجود ندارد.

8.استغفار

الإمامُ الصّادقُ علیه السلام: إنَّ للقُلوبِ صَداءً کصَداءِ النُّحاسِ، فاجلُوها بالاستِغفارِ.[11]

امام صادق علیه السلام: دلها نیز، همچون مس، زنگار مى‏بندد، پس آنها را با استغفار صیقل دهید.

9.رعایت تقوی

رعایت تقوی به معنای انجام دستورات الهی از قبیل واجبات مانند نماز، روزه، زکات، خمس، حج و دوری از گناه، باعث درمان قلب میگردد.

عنه علیه السلام: إنَّ تَقوَى اللَّهِ دَواءُ داءِ قُلوبِکُم، وبَصَرُ عَمى‏ أفئدَتِکُم، وشِفاءُ مَرَضِ أجسادِکُم (أجسامِکُم)، وصَلاحُ فَسادِ صُدورِکُم، وطَهورُ دَنَسِ أنفُسِکُم، وجَلاءُ عَشا (غِشاءِ) أبصارِکُم.[12]

امام على علیه السلام: همانا پرواى از خدا، داروى درد قلوب شماست و بینا کننده کورى دلهایتان و شفا بخش بیمارى جسم هایتان و درست کننده تباهى سینه‏هایتان و پاک کننده آلودگى جان هایتان و زداینده کورى [پرده‏] دیدگانتان.

10.رعایت حقوق مومنان

عنه علیه السلام: لا یَسلَمُ لکَ قَلبُکَ حتّى‏ تُحِبَّ للمُؤمنینَ ما تُحِبُّ لنفسِکَ.[13]

امام على علیه السلام: دلت براى تو سالم نخواهد شد، مگر آن گاه که براى مؤمنان همان پسندى که براى خود مى‏پسندى.

11.شرکت در مجلس علماء و شنیدن حکمت

عیسى علیه السلام: یا بَنی إسرائیلَ، زاحِمُوا العُلَماءَ فی مَجالِسِهِم ولو جُثوّاً علَى الرُّکَبِ؛ فإنّ اللَّهَ یُحیی القُلوبَ المَیتَةَ بِنُورِ الحِکمَةِ کما یُحیی الأرضَ المَیتَةَ بِوابِلِ المَطَرِ.[14]

عیسى علیه السلام: اى بنى اسرائیل! مجلس هاى [درس‏] دانشمندان را پُر کنید، حتى اگر [از کثرت ازدحام مجبور شوید] دو زانو بنشینید؛ زیرا خداوند، دلهاى مُرده را با نور حکمت زنده مى‏کند، همچنان که زمین مرده را با باران تند حیات مى‏بخشد.

عنه علیه السلام: مُعاشَرَةُ ذَوی الفَضائلِ حَیاةُ القُلوبِ.[15]

امام على علیه السلام: همنشینى با ارباب فضایل، دلها را زنده مى‏کند.

12.تفکر

الإمامُ الحسنُ علیه السلام: التَّفکُّرُ حَیاةُ قَلبِ البَصیرِ.[16]

تفکر موجب حیات قلب بینا میگردد.

عنه علیه السلام: علَیکُم بالفِکرِ؛ فإنّهُ حَیاةُ قَلبِ البَصیرِ ومَفاتیحُ أبوابِ الحِکمَةِ.[17]

امام حسن علیه السلام: بر شما باد اندیشیدن، که آن، زنده کننده دل انسان بصیر است و کلیدهاى درهاى حکمت.