بسوی ظهور

هرچه به زمان و مکان طلوع آن خورشید تابان نزدیک‏تر مى‏شویم، احادیث و روایات تفصیل بیشترى مى‏یابند و مکانها و روزها و ساعتهاى بیشترى را پوشش مى‏دهند فلذا مى‏توانیم محدوده زمانى پیش آمدن حوادث [مختلف‏] را بنابر محتواى روایات مشخص کنیم.بسیارى از روایات از ماه ذیحجه به عنوان ماه خون و خون‏ریزى یاد کرده‏اند.

 ابى بصیر ضمن حدیثى طولانى نقل مى‏کند که از امام صادق علیه السّلام پرسیدم:

و ذیحجه چطور ماهى است؟ فرمودند:

 ذاک شهر الدم‏[1].

 آن ماه خون (خونریزى) است.

حضرت رسول، صلّى اللّه علیه و آله، هم در این‏باره فرموده‏اند:

 و یسلب الحاج و تسفک الدماء فی ذی الحجة[2].

 در ماه ذیحجه حجاج غارت شده و خون به پا مى‏گردد.

در این ماه حوادث مهمى- آنگونه که روایات برشمرده‏اند- رخ مى‏دهد که یکى از آنها در زمره علایم حتمى مى‏باشد و مجموعه این وقایع از این قرار است:

1. کشتارگاه دوم سفیانى در عراق، کوفه و نجف:

در روز شادى و عید این ماه یا همان روز عید قربان (دهم ذیحجه) پس از کشتارهاى وحشیانه‏اى که سپاه سفیانى در بغداد طى هیجده شب انجام داد، لشکریان به کوفه (نجف) رو کرده و در آنجا هم کشتارى به راه مى‏اندازند که مثل و مانند ندارد.

سفیانى سپاهى صد و سى هزار نفرى را به سوى کوفه و نجف گسیل مى‏دارد که نیروهاى آن در روحاء، فاروق و مقام حضرت عیسى علیه السّلام و مریم، سلام اللّه علیها، در قادسیه پیاده مى‏شوند. به عبارت دیگر این نیروها از جاده بابل به کوفه وارد مى‏شوند.

روحاء محلى است نزدیک فرات که برخى گفته‏اند، منظور نهر عیسى علیه السّلام است و فاروق محل جدا شدن جاده‏ها از همدیگر است، (چهار راه) که یکى از این جاده‏ها به سمت قادسیه (دیوانیه) مى‏رود و دیگرى بابل و بغداد و جاده سوم هم به سوى ذى الکفل و کوفه و نجف مى‏رود که دیگر جاده‏ها هم از این جاده منشعب مى‏شود.

سى هزار نفر از این سپاه سفیانى که قصد حمله به نجف دارند، به سمت قبر حضرت هود علیه السّلام در نخیله (فضاى روحانى و معنوى وادى السّلام در نجف اشرف) حرکت کرده و روز عید قربان از مسیر بابل به کوفه مى‏رسند و سپس‏ رو به نجف نموده و از این دو شهر هفتاد هزار دختر جوان را اسیر کرده و در محامل(وسایل نقلیه) نهاده و به سمت شویه که قبر کمیل بن زیاد و دیگر یاران حضرت على علیه السّلام در آنجا قرار دارد حرکت مى‏کنند[3] دختران و زنان اسیر را به همراه غنایم به دست آمده در آنجا مى‏گذارند.

پس از آن‏که سپاه سفیانى در کوفه کشت و کشتار انجام داده و بسیارى را اسیر مى‏کند، یاوران خاندان رسول اللّه، صلّى اللّه علیه و آله، و هرکه را که گمان برند از این دسته است، مى‏کشند. سخنگوى این سپاه در شهر جار مى‏زند که هرکس سر یکى از شیعیان على [علیه السّلام‏] را بیاورد هزار درهم جایزه مى‏گیرد. به دنبال آن همسایه به همسایه‏اش به دلیل اختلاف مذهبى که [مسلمانان‏] باهم دارند حمله مى‏کند و مى‏گوید این هم از آنهاست گردنش را مى‏زند و سرش را به فرماندهان سپاه سفیانى مى‏دهد و از آنها ده هزار درهم مى‏گیرد.

نه تنها مقابله‏هاى کوچک و جنبشهاى ضعیف مردمى که در کوفه شکل مى‏گیرد، نمى‏توانند آنها را از شر سلطه سفیان خلاص کنند، بلکه به خاطر ضعف و ناتوانى زیادشان، سفیانى این امکان را مى‏یابد که رهبر جنبش را در بین حیره و کوفه بکشد.

ظاهرا پس از ناتوانیهاى پدیدآمده در جنبش، وى، نیروهایش درهم شکسته و سفیانى قدرت مى‏یابد که او را در جاده گرفته و بکشد. مضاف بر این که سفیانى هفتاد نفر از صالحان- که منظور عالمان بزرگوار دین است- را مى‏کشد. سردسته آنها مردى با منزلت است که او را هم کشته و خاکسترش را در میان جلولاء و خانقین بر باد مى‏دهد و اینها هم پس از آن است که چهارصد هزار نفر را در کوفه کشته است.

آنگونه که روایات بیان مى‏کنند جماعت یا حزبى غیر دینى متشکل از صد هزار مشرک و منافق تحت فرمان سفیانى سر به شورش برداشته و در این مسیر گام مى‏نهند تا این‏که به دمشق مى‏رسند.

پس از کشتارهاى سپاه سفیانى در نجف و شهادت علما و صالحان و مؤمنان و خراب کردن مقبره شریف حضرت على علیه السّلام و اسیر کردن زنان نجف و تاراج اموالشان، جنگ را تا منطقه باب اصطخر (شیراز) در ایران مى‏کشاند.

سید خراسانى هم قیام نموده و مؤمنان ایران را خبر کرده و از آنها براى نجات اهل عراق یارى مى‏طلبد. در پى آن سپاهى قدرتمند و مستعد جمع مى‏شوند که پیشاپیش آنها شعیب بن صالح حرکت مى‏کند. در دروازه اصطخر سپاه خراسانى- صاحبان پرچم سیاه- با سپاه سفیانى روبرو شده و جنگى عظیم رخ مى‏دهد. پرچمهاى سیاه پیروز گشته و سپاه سفیانى درهم مى‏شکند که این اولین شکست سفیانى پس از آن همه پیروزیهاى پى‏درپى و سریعش در گذشته است. سید یمانى هم از یمن قیام مى‏کند- و نامش حسن یا حسین است- که خبر این حوادث به گوش او هم مى‏رسد و چنین اتفاقات ناراحت کننده‏اى او را رنجور مى‏کند فلذا خود را به سرعت به کوفه مى‏رساند. به سپاهیان سید خراسانى برخورد مى‏کند و بر علیه سپاه سفیانى متحد شده و سلاح خویش را به سوى آنها نشانه مى‏روند و با یورش آنها را از نجف بیرون رانده و اسرا و هرآنچه را که سفیانى و لشکریانش به غنیمت برده بودند به صاحبانشان باز مى‏گردانند و پس از آن مردم به حضرت مهدى علیه السّلام دل بسته و چشم‏انتظار دیدارش گشته و به جست‏وجویش مى‏پردازند.

روایات شریف ما حوادث کوفه و نجف را به روشنى و صراحت به تصویر مى‏کشند که به عنوان مثال به برخى از آنها اشاره‏اى خواهیم داشت:

اصبغ بن نباته از حضرت على علیه السّلام نقل مى‏کنند که فرمودند:

 صد و سى هزار نفر را به سوى کوفه گسیل مى‏دارد که در روحاء و فاروق پیاده مى‏شوند. شصت هزار نفر از  آنها به راه مى‏افتند تا اینکه به محدوده نخیله که قبر حضرت هود علیه السّلام در آنجاست در کوفه مى‏رسند. در  روز عید به آنها یورش مى‏برند. فرمانرواى مردم، ستمگر دشمنى پیشه‏اى است که به کاهن و جادوگر مشهور  است.

 در بخش دیگرى از این حدیث آمده است:

 هفتاد هزار دختر جوانى را که پوشش آنها [تا آن موقع‏] کنار نرفته است، اسیر کرده و آنها را با وسایل نقلیه-  محامل- به طویله که همان «غرى» است مى‏برند. سپس صد هزار منافق و مشرک از کوفه خارج مى‏شوند و  بدون آن‏که نیروى قدرتمندى مانع حرکت آنها بشود، وارد دمشق مى‏شوند. پرچمهاى نامشخصى از زمین بلند  مى‏شود که از جنس پنبه، کتان و ابریشم نیست و بر نوک نیزه (پرچم) عنوان «سید اکبر» حک شده است. [این  سپاه‏] را مردى از آل محمد، صلّى اللّه علیه و آله، از مشرق رهبرى مى‏کند. عطر آن همانند بوى مشک خوشبو  در مغرب [زمین‏] شنیده مى‏شود و از یک ماه پیش از آن ترس [در میان غربیان‏] حاکم مى‏شود تا این‏که به  خونخواهى پدران خویش وارد کوفه مى‏شوند در این زمان که آنها به این امر مشغولند، سپاهیان یمانى و  خراسانى [به آنها] رو مى‏کنند که همانند اسبان مسابقه‏اى آشفته‏موى که گرد سفر بر تن نشسته، شمشیر از نیام بر  کشیده و راست‏قامت و پولادین عزم و چونان تیر کمان هستند.

 وقتى یکى از آنها به باطن مردى نگاه مى‏کند مى‏گوید: از این پس، هیچ خیرى در مجلس ما نیست. بار الها  حقیقتا توبه کرده‏ایم. اینها همان‏ «ابدالى» هستند که خداوند متعال در کتاب عزیزش آنها را [چنین‏] توصیف کرده  است:

 «حقیقتا خداوند توبه‏کنندگان و طهارت‏جویان را دوست دارد.»

 نظیران آنها هم از خاندان پیامبر، صلّى اللّه علیه و آله، هستند.[5].

جابر جعفى هم در حدیثى طولانى از امام باقر علیه السّلام نقل مى‏کند:

 سفیانى سپاهى را به کوفه اعزام مى‏کند که تعدادشان هفتادهزار نفر است. آنها اهل کوفه را باکشتار، اعدام و اسیر  کردنشان داغدار مى‏کنند. در این زمان است که پرچمهایى از ناحیه خراسان نمایان مى‏شوند که منازل را به  سرعت سپرى مى‏کنند و در میان آنها یکى از اصحاب حضرت مهدى علیه السّلام وجود دارد. پس از آن مردى  از موالى ساکن کوفه به‏همراه جمعى از ضعیفان شورش مى‏کند که سپاه سفیانى او را در بین حیره و کوفه  مى‏کشند.[6].

امام صادق علیه السّلام هم طى روایتى طولانى مى‏فرمایند:

 آن واقعه اتفاق نخواهد افتاد، تا این‏که یکى از شورشیان از نسل ابو سفیان سر به طغیان بردارد و به مدت  باردارى یک زن یعنى نه ماه حکومت کند و چنین نخواهد شد تا این‏که یکى از فرزندان «شیخ» قیام کند و او را  درون نجف پس از سیرش مى‏کشند. و اللّه! گویى که نیزه‏ها و شمشیرها و کالاهاى همراه آنها [الآن در مقابلم  هستند و] دارم به آنها نگاه مى‏کنم که در کنار دیوارى از دیوارهاى نجف در روز دوشنبه‏اى آنها را نهاده‏اند و  روز چهارشنبه شهید مى‏شود.[7].

اصبغ بن نباته در حدیث بلند دیگرى از امیر المؤمنین علیه السّلام روایت مى‏کند که این وقایع را چنین برشمردند:

... و حصار کشیدن در اطراف کوفه به وسیله نگهبانى و کندن خندق و از بین بردن سه گوش خانه در بن‏بستهاى  کوفه و تعطیلى مساجد به مدت چهل شب و پیدا شدن هیکل و تکان خوردن سر پرچم در اطراف مسجد اکبر  که قاتل و مقتول هردو به آتش افکنده مى‏شوند و کشتار سریع و مرگ ناگهانى و کشته شدن نفس زکیه در  پشت کوفه در میان هفتاد نفر.‏[8].

 از آن حضرت باز نقل شده که:

 هفتاد نفر از صالحان (عالمان دینى) که سردسته‏شان مرد با منزلتى است کشته خواهند شد که او را (سفیانى)  مى‏کشد و خاکسترش را در میان جلولاء و خانقین بر باد مى‏سپرد و این پس از آن است که در کوفه چهار هزار  نفر را کشته است.[9].

از امام صادق علیه السّلام هم‏چنین نقل شده است:

 گوییا [همراه و ناظر] سفیانى هستم که بارش را در میدانهاى شما افکنده و جارچى او ندا درمى‏دهد که هرکه  سر شیعه‏اى را از شیعیان على [علیه السّلام‏] بیاورد، پنج هزار درهم [جایزه‏] مى‏گیرد. پس همسایه به‏ همسایه‏اش  حمله مى‏کند و مى‏گوید این از آنهاست. گردنش را مى‏زند و هزار درهم [جایزه‏] را مى‏گیرد. فرمانرواى شما هم  در آن زمان، از آن حرامزادگان است. گوییا آن مرد آبله‏رو را مى‏بینم. پرسیدند او کیست؟ فرمودند: مردى که به  عنوان یکى از شما و هم‏عقیده با شما (عرب و مسلمان) وارد صحنه مى‏شود. او شما را خوب مى‏شناسد ولى  شما او را نمى‏شناسید پس شما را محاصره کرده و یک یک دستگیر مى‏کند و نابود مى‏سازد و او زنازاده‏اى بیش  نیست.‏[10].

حضرت على علیه السّلام هم فرمودند:

 وقتى سپاه سفیانى به سوى کوفه حرکت کند، به طلب اهل خراسان گسیل مى‏شوند که اهل خراسان هم به  جست‏وجوى حضرت مهدى علیه السّلام قیام کرده‏اند. پس (سفیانى) و هاشمى (سید خراسانى) که پرچمهاى  سیاه را حمل مى‏کنند باهم رودررو مى‏شوند. پیشاپیش آنها شعیب بن صالح در حرکت است که در دروازه  اصطخر به سفیانى برمى‏خورد در میان آنها جنگى شدید درمى‏گیرد و [صاحبان‏]پرچمهاى سیاه پیروز مى‏شوند و  سپاه سفیانى متوارى مى‏شود. پس از آن است که مردم مشتاق و آرزومند حضرت مهدى علیه السّلام مى‏شوند و  به جست‏وجویش مى‏پردازند.‏[11].

2. آشوبهاى منا

احادیث شریف ما از آشوبى که در میان حاجیان طى مراسم حج رخ خواهد داد، خبر مى‏دهند که در واقع دنباله اختلافات اهالى حجاز بر سر پادشاهى آن دیار است.

امام صادق علیه السّلام فرمودند:

 یحج الناس معا، و یعرفون- أی یقفون بعرفات- معا على غیر إمام، فبینا هم نزول بمنى یأخذهم مثل الکلب،  فتثور القبائل فیما بینها حتى تسیل- جمرة- العقبة بالدماء، فیفزعون، و یلوذون بالکعبة[12].

مردم باهم حج مى‏کنند (مناسک حج را به جاى مى‏آورند) و وقوف در عرفاتشان را هم با همدیگر و بدون امام  انجام مى‏دهند. هنگامى که در منا هستند فتنه سختى برمى‏خیزد و همه قبایل بر هم مى‏شورند.«جمره عقبه» از  خون رنگین مى‏شود. مردم وحشت‏زده گشته و به کعبه پناهنده مى‏شوند.

از این حدیث مى‏توان فهمید که مردم در آن زمان چندان روابط صمیمانه‏اى باهم ندارند که بلافاصله پس از انجام مناسک حج و یا حتى پیش از اتمام آنها، طى انجام رمى جمرات در منا که بخشى از مناسک حج است، دسته‏دسته‏ شده و شورشها شکل مى‏گیرد. حاجیان غارت شده و اموالشان به تاراج رفته و خودشان هم کشته مى‏شوند و پرده‏هاى نوامیس مردم دریده مى‏شود.

سهل بن حوشب از رسول مکرم خداوند، صلّى اللّه علیه و آله، نقل کرده است که:

 سیکون فی رمضان صوت، و فی شوال معمعة، و فی ذی القعدة تحارب القبائل، و علامته نهب الحج و تکون  ملحمة بمنى و یکثر فیها القتل و تسیل فیها الدماء حتى تسیل دماؤهم على الجزیرة [الجمرة][13].

 در ماه رمضان صدایى خواهد بود و در ماه شوال درگیرى و در ذیقعده قبایل باهم به جنگ مى‏پردازند و نشانه  آن تاراج [در] حج است. جنگى در منا به پا مى‏شود و کشتار زیادى طى آن رخ مى‏دهد و خون چنان جارى  مى‏شود که به جزیره (یا جمره) مى‏رسد.

عبد اللّه بن سنان هم از امام صادق علیه السّلام روایت کرده است:

 یشمل الناس موت و قتل حتى یلجأ الناس عند ذلک إلى الحرم فینادی مناد صادق من شدة القتال، فیم القتل و  القتال؟ صاحبکم فلان![14]

مردم چنان دچار مرگ و کشتار مى‏شوند که به حرم پناه مى‏برند.

 پس [از آن‏] منادى راستگویى ندا درمى‏دهد که براى چه جنگ و کشتار به پا کرده‏اید؟ سرور شما فلانى است.

3. شهادت نفس زکیه (از علایم حتمى ظهور)

پس از وقوع مجموعه حوادثى که تا به حال از آنها یاد کردیم، شعاعهاى نورانى آن خورشید تابان، بیش از پیش نمایان گشته و حضرت مهدى علیه السّلام، فرستاده‏اى از جانب خویش به مکه اعزام مى‏کنند که علاوه بر روشن شدن اوضاع و کسب خبر از آنها مقدمات آن انقلاب مبارک را فراهم کند. جوانمردى هاشمى (محمد بن الحسن که همان نفس زکیه است)، در بیست و پنجم ماه ذیحجه پس از قیام خویش وارد مسجد الحرام شده و بین رکن و مقام ایستاده و نامه‏اى شفاهى از ناحیه حضرت را براى مردم مکه قرائت مى‏کند که در این نامه خبرى از توهین و بى‏احترامى و تهدید نیست و ضمن آن حضرت از مردم مکه طلب یارى و نصرت مى‏کنند. بقایاى نظام منحوس حاکم در حجاز جرمى شنیع مرتکب شده و وى را درحالى‏که بین رکن و مقام ایستاده، شهید مى‏کنند که این جرم حکم عاقبتشان را مشخص مى‏کند و حضرت صاحب علیه السّلام پانزده روز بعد که بناست ظهور شریفشان رخ بدهد، باید با آنها چگونه رفتار بکنند.

چنین فاجعه دردناکى در مدینه بر سر پسر عموى نفس زکیه- که نام خودش محمد و نام خواهر (احتمالا دوقلویش) فاطمه است- مى‏آید و هردو را بر سر در مسجد النبى، صلّى اللّه علیه و آله، اعدام مى‏کنند.

امام صادق علیه السّلام فرمودند:

... و قتل النفس الزکیة من المحتوم‏[15].

 کشته شدن نفس زکیه از علایم حتمى [ظهور] است.

ابو بصیر هم از امام باقر علیه السّلام ضمن حدیثى بلند روایت کرده است:

حضرت مهدى علیه السّلام به یاران خویش مى‏فرمایند: اى قوم (همراهان) اهالى مکه مرا نمى‏خواهند، ولى براى  آن‏که حجت بر آنها تمام شود و خود هم به وظیفه‏ام عمل کرده باشم [یکى از شما را] به سوى آنها مى‏فرستم.  سپس یکى از یارانشان را خوانده و به او مى‏فرمایند: به سوى اهل مکه برو و بگو: اى اهالى مکه من فرستاده  فلانى (حضرت مهدى علیه السّلام) هستم و او براى شما چنین پیغام فرستاده که ما خاندان رحمت و معدن  رسالت و خلافتیم، ما نوادگان حضرت محمد، صلّى اللّه علیه و آله، و سلاله پیامبران هستیم به ما ظلم شده و  آزار رسانده‏اند و ما را سرکوب کرده‏اند. حقمان را تا به امروز به زور از زمان رحلت پیامبر، صلّى اللّه علیه و آله،  گرفته‏اند. از شما طلب یارى مى‏کنیم پس یاریمان کنید. وقتى این جوانمرد پیام را رساند به سوى او مى‏آیند و ما  بین رکن و مقام او را که نفس زکیه است مى‏کشند (سر مى‏برند).[16].

امیر المؤمنین على علیه السّلام هم فرمودند:

... ألا أخبرکم بآخر ملک بنی فلان؟ قتل نفس حرام، فی یوم حرام، فی بلد حرام، و الذی فلق الحبة و برأ النسمة  ما لهم من ملک بعده غیر خمس عشرة لیلة[17].

 آیا شما را از انتهاى سلطنت «بنى فلان» باخبر کنم؟ کشتن نفس حرام! در روزى حرام در شهر حرام؛ قسم به  آن‏که دانه را شکافت و آدمى را آفرید، پس از آن بیش از پانزده روز حکمرانى نخواهند کرد.

از امام صادق علیه السّلام هم نقل شده که فرمودند:

 لیس بین قائم آل محمد، صلّى اللّه علیه و آله، و بین قتل النفس الزکیة إلا خمس عشر لیلة[18].

 فاصله قیام حضرت مهدى علیه السّلام و کشته شدن نفس زکیه تنها پانزده شب است.

زرارة بن اعین هم از آن حضرت روایت کرده است که:

حتما جوانى در مدینه کشته خواهد شد. پرسیدم: آیا سپاهیان سفیانى او را مى‏کشند؟ فرمودند:

 خیر، ولى او را سپاهیان «بنى فلان» مى‏کشند. قیام کرده و خارج مى‏شود تا این‏که به مدینه مى‏رسد. مردم بدون  آن‏که بدانند چه مى‏گوید و چه مى‏خواهد، او را مى‏کشند، و از آنجا که ناجوانمردانه و از روى ظلم و ستم او را  مى‏کشند خداوند متعال هم به آنها مهلت نخواهد داد.

 در این زمان چشم انتظار فرج باشید.[19].

امام باقر علیه السّلام هم فرمودند:

و عند ذلک تقتل النفس الزکیة فی مکة، و أخوه فی المدینة ضیعة[20].

در آن زمان نفس زکیه در مکه کشته مى‏شود و برادرش را در مدینه هلاک مى‏کنند.

آنکه در مدینه منوره به همراه خواهرش کشته و اعدام مى‏شود از عموزادگان نفس زکیه است. امام صادق علیه السّلام فرمودند:

 یقتل المظلوم بیثرب، و یقتل ابن عمه فی الحرم‏[21].

 مظلوم در یثرب (مدینه) و پسر عمویش در مکه کشته مى‏شود.

باز هم تأکید مى‏کنیم که نفس زکیه‏اى که کشته شدنش از علایم حتمى ظهور است همان «محمد بن الحسن» است که پانزده روز پیش از ظهور حضرت ما بین رکن و مقام شربت شهادت را مى‏نوشد و در روایات با اسامى و القاب مختلفى نظیر: نفس زکیه‏[22] (شخص بى‏گناه)، مستنصر (طلب‏کننده نصرت و یارى)[23] مرد هاشمى و جوانى از آل محمد، صلّى اللّه علیه و آله، حسنى‏[24] یاد کرده‏اند.

منبع:

شش ماه پایانى، صص: 144-160

ساده، مجتبى، شش ماه پایانى (تقویم حوادث ششماهه پیش از ظهور)، 1جلد، موعود عصر (عج) - تهران (ایران)، چاپ: 6، 1388 ه.ش.