بسوی ظهور

محمّد بن على بن حسین بن موسى بن بابویه یا ابو الحسن على بن احمد دلّالى قمى یکى از این دو نفر گفته است: تعدادى از شیعیان درباره این‏که خداوند متعال خلق کردن و روزى دادن را به ائمّه علیهم السّلام تفویض [و واگذار] کرده است یا نه، اختلاف کردند.

عدّه‏ اى گفتند: این امر محال است و بر خداوند متعال جایز نیست که این کار را انجام دهد، چون فقط خداوند مى ‏تواند اجسام را خلق کند و عدّه ‏اى هم گفتند:

خود خداوند تعالى ائمّه را بر این کار قادر مى ‏فرماید و به ایشان تفویض مى‏ فرماید، لذا ایشان [به قدرت و اذن الهى‏] خلق مى ‏کنند و رزق مى‏دهند. به ‏هرحال اختلاف و نزاع بسیار شدیدى در این مورد به وجود آمد.

در این میان کسى گفت: چرا به ابى جعفر محمّد بن عثمان عمرىّ [نایب خاص حضرت‏] مراجعه نمى‏ کنید و در این‏باره از او سؤال نمى ‏کنید؟ تا این‏که برایتان عقیده حقّ را روشن کند، چون او طریق رسیدن به صاحب الامر- عجل اللّه فرجه- است.

همگى به مراجعه به ابى جعفر رضایت داده و دعوت او را اجابت کردند، بنابراین مسأله را نوشته و برایش فرستادند. از ناحیه مقدسه برایشان توقیع خارج شد که به این ترتیب است:

تحقیقا خداوند تبارک و تعالى است که اجسام را خلق کرده و ارزاق را تقسیم کرده است، به جهت این‏که نه جسم است و نه در جسمى حلول کرده، چیزى شبیه او نیست و شنونده و داناست. و امّا امامان علیهم السّلام پس ایشان از خداوند مسألت مى ‏کنند و حقّ تعالى خلق مى‏کند، و آن‏ها مى‏ خواهند و خداوند رزق مى ‏دهد. یعنى خداوند به خاطر بزرگى حقّ ایشان درخواستشان را اجابت مى ‏فرماید. 

وَ أَخْبَرَنَا الْحُسَیْنُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ‏ عَنْ أَبِی الْعَبَّاسِ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیِّ بْنِ نُوحٍ‏عَنْ أَبِی نَصْرٍ هِبَةِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْکَاتِبِ‏ قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو الْحَسَنِ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ تربک‏ [بُرَیْکٍ‏] الرُّهَاوِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُوسَى بْنِ بَابَوَیْهِ أَوْ قَالَ أَبُو الْحَسَنِ [عَلِیُّ بْنُ‏]أَحْمَدَ الدَّلَّالُ الْقُمِّیُّ قَالَ: اخْتَلَفَ جَمَاعَةٌ مِنَ الشِّیعَةِ فِی أَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَوَّضَ إِلَى الْأَئِمَّةِ ص أَنْ یَخْلُقُوا أَوْ یَرْزُقُوا فَقَالَ قَوْمٌ هَذَا مُحَالٌ لَا یَجُوزُ عَلَى اللَّهِ تَعَالَى لِأَنَّ الْأَجْسَامَ لَا یَقْدِرُ عَلَى خَلْقِهَا غَیْرُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ قَالَ آخَرُونَ بَلِ اللَّهُ تَعَالَى أَقْدَرَ الْأَئِمَّةَ عَلَى ذَلِکَ وَ فَوَّضَهُ إِلَیْهِمْ فَخَلَقُوا وَ رَزَقُوا وَ تَنَازَعُوا فِی ذَلِکَ تَنَازُعاً شَدِیدا فَقَالَ قَائِلٌ مَا بَالُکُمْ لَا تَرْجِعُونَ إِلَى أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عُثْمَانَ الْعَمْرِیِّ فَتَسْأَلُونَهُ عَنْ ذَلِکَ فَیُوَضِّحَ‏ لَکُمُ الْحَقَّ فِیهِ فَإِنَّهُ الطَّرِیقُ إِلَى صَاحِبِ الْأَمْرِ عَجَّلَ اللَّهُ فَرَجَهُ فَرَضِیَتِ الْجَمَاعَةُ بِأَبِی جَعْفَرٍ وَ سَلَّمَتْ وَ أَجَابَتْ إِلَى قَوْلِهِ فَکَتَبُوا الْمَسْأَلَةَ وَ أَنْفَذُوهَا إِلَیْهِ فَخَرَجَ إِلَیْهِمْ مِنْ جِهَتِهِ تَوْقِیعٌ نُسْخَتُهُ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى هُوَ الَّذِی خَلَقَ الْأَجْسَامَ وَ قَسَمَ الْأَرْزَاقَ لِأَنَّهُ لَیْسَ بِجِسْمٍ وَ لَا حَالَ فِی جِسْمٍ‏ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ‏ءٌ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ‏ وَ أَمَّا الْأَئِمَّةُ ع فَإِنَّهُمْ یَسْأَلُونَ اللَّهَ تَعَالَى فَیَخْلُقُ وَ یَسْأَلُونَهُ فَیَرْزُقُ إِیجَاباً لِمَسْأَلَتِهِمْ وَ إِعْظَاماً لِحَقِّهِمْ.[1].[2]