بسوی ظهور

در تمام ادیان ابراهیمى موضوع ظهور «دجال» در آخرالزمان مطرح شده است. امّا اینکه دجال کیست، چه ویژگى‌‌هایى دارد، چگونه ظهور مى‌‌کند و... موضوعاتى است که کمتر در مورد آنها اتفاق نظر وجود دارد. آنچه در پى خواهد آمد ترجمه مطلبى است که در ذیل مدخل دجال (antichrist) در دایرة المعارف کاتولیک (Catholic Encyclopedia) آمده است . این مقاله اطلاعات جامعى را در زمینه نگاه کتاب مقدس به موضوع دجال به دست مى‌‌دهد.

اشاره: در تمام ادیان ابراهیمى موضوع ظهور »دجال« در آخرالزمان مطرح شده است. امّا اینکه دجال کیست، چه ویژگى‌‌هایى دارد، چگونه ظهور مى‌‌کند و... موضوعاتى است که کمتر در مورد آنها اتفاق نظر وجود دارد. آنچه در پى خواهد آمد ترجمه مطلبى است که در ذیل مدخل دجال (antichrist) در دایرة المعارف کاتولیک (Catholic Encyclopedia) آمده است . این مقاله اطلاعات جامعى را در زمینه نگاه کتاب مقدس به موضوع دجال به دست مى‌‌دهد. با سپاس از مترجم محترم و حجة الاسلام و المسلمین حسین توفیقى که زحمت مقابله و تصحیح این ترجمه را پذیرا شدند، توجه شما را به این مقاله جلب مى‌‌کنیم.
پیشوند anti ) ) ضد ّدر ترکیب معانى متفاوتى دارد: antibasileus به معناى پادشاهى است که دوران فترتى را پر مى‌‌کند؛ antistrategos به معناى کنسول فرماندار [استان قدیم روم] است؛ antihoupatos در روم قدیم به معناى فرماندار کل بوده است؛ در هومر antiheos شخصى است که از لحاظ نیرو و زیبایى به خدا مى‌‌ماند، در حالى که در آثار دیگر نمایانگر خداى ستیزه‌‌جو است. اگر صرفاً از قیاس پیروى کنیم، مى‌‌توانیم antichristos را به شخصى تفسیر کنیم که از لحاظ سیما و نیرو به »مسیح« شباهت دارد؛ امّا راه مطمئن‌‌تر این است که واژه مذکور را طبق کاربرد آن در کتاب مقدس و [زبان ] کلیسایى تعریف کنیم .
الف: معناى این واژه‌‌در کتاب مقدس
واژه دجّال (antichrist) تنها در رسائل یوحنا وارد شده؛ امّا ادعا شده است که در مکاشفه یوحنا، رسائل پولس و با صراحت کمترى در اناجیل و کتاب دانیال نیز مترادف‌‌هاى این واژه به کار رفته است .
1. در رسائل یوحنا
یوحناى قدیس در رسائلش فرض را بر این قرار داده که مسیحیان اولیه با آموزه مربوط به آمدن دجّال آشنا هستند:
»شنیده‌‌اید که دجّال مى‌‌آید» (رساله اول یوحنا، 18:2)؛

«و این است روح دجّال که شنیده‌‌اید که او مى‌‌آید» (رساله اول یوحنا، 3:4).

اگر چه یوحنا از چندین دجّال سخن مى‌‌گوید، ولى بین دجّالان بسیار و یک دجّال اصلى فرق مى‌‌گذارد:

 «دجّال مى‌‌آید. الحال هم دجالان بسیار ظاهر شده‌‌اند»(رساله اول یوحنا، 18:2).

 وى همچنین سیرت و رفتار دجّال را شرح مى‌‌دهد:

 «از ما بیرون شدند لکن از ما نبودند» (رساله اول یوحنا، 19:2)؛

«دروغگو کیست جز آنکه مسیح بودن عیسى را انکار کند؟ آن دجّال است که پدر و پسر را انکار مى‌‌نماید». (رساله اول یوحنا، 22:2)؛

 «و هر روحى که عیسى مسیحف مجسم شده را انکار کند از خدا نیست و این است روح دجال.» (رساله اول یوحنا، 3:4)؛

 «زیرا گمراه کنندگان بسیار به دنیا بیرون شدند که عیسى مسیحف ظاهر شده در جسم را اقرار نمى‌‌کنند: آن است گمراه کننده و دجال». (رساله دوم یوحنا، 7).

همچنین یوحنا زمان آمدن دجّال را «ساعت آخر» تعیین مى‌‌کند (رساله اول یوحنا، 18:2)؛

 علاوه بر این، وى معتقد است که او «الان هم در جهان است» (رساله اول یوحنا، 3:4(.
2. در مکاشفه
تقریباً همه مفسران دریافته‌‌اند که دجّال در مکاشفه یوحنا ذکر شده است؛ امّا در مورد باب خاصى که در آن از وى یاد شده، اتفاق نظر ندارند.

برخى به «وحش» در آیه 7 باب 11 ،

برخی به «اژدهاى [بزرگ ] آتشگون» در باب 12،

و دیگران نیز به وحشى «که ده شاخ و هفت سر دارد» در باب 13 و آیات بعدى اشاره مى‌‌کنند؛ در حالى که بسیارى از محققان، دجّال را بر وحشى که «دو شاخ مثل شاخ‌‌هاى بره» داشت و «مانند اژدها» سخن مى‌‌گفت (13: 11 و آیات بعدى)

 یا بر وحش قرمزى که هفت سر و ده شاخ داشت (باب 17)

یا سرانجام، بر شیطانى که «از زندان خود خلاصى خواهد یافت» و امت‌‌ها را گمراه خواهد کرد (20: 7 و آیات بعدى) منطبق مى‌‌دانند.

شرح مفصل دلایلف له و علیه هر یک از این نظریات، به بحث کنونى ما ارتباطى ندارد.

3. در رساله پولس
یوحناى قدیس مفروض مى‌‌گیرد که آموزه مربوط به آمدن دجّال در نزد خوانندگانش شناخته شده است. مفسران براین باورند که این آموزه از طریق نوشته‌‌هاى پولس مقدس در مسیحیت شناخته شده است. یوحناى قدیس علیه بدعت گذاران زمانه‌‌اش اصرار مى‌‌ورزید که کسانى که راز تجسّم را انکار مى‌‌کنند اَشکال کمرنگى از دجّال بزرگ آتى هستند. دجّال در رساله دوم پولس به تسالونیکان (2: 3 و آیات بعدى، 7 -10) به طور کامل‌‌ترى وصف شده‌‌است. در کلیساى تسالونیک به واسطه این اعتقاد که دومین ظهور مسیح قریب الوقوع است، اضطراب‌‌هایى پدید آمد. این تصور تا حدودى ناشى از فهم نادرست آیه 15 و آیات بعدى باب چهارم از رساله پولس به تسالونیکان و تا حدودى ناشى از دسیسه‌‌هاى گمراه کنندگان بود.

 به منظور بر طرف کردن این اضطراب‌‌ها بود که پولس مقدس دومین رساله خود را به تسالونیکان نوشت و به ویژه، آیات 3 تا 10 باب دوم را درج کرد.

آموزه پولس چنین است:

پیش از روز مسیح، ارتدادى رخ خواهد داد و «مرد شریر» ظاهر خواهد شد. وى در هیکل (معبد) خدا مى‌‌نشیند و خود را چنان مى‌‌نمایاند که گویى خداست؛

او با قدرت شیطان و آیات و عجایب دروغین عمل مى‌‌کند؛ آنهایى را که محبت راستین را نپذیرفتند تا نجات یابند، گمراه مى‌‌کند؛

 امّا عیسى خداوند او را با نفَس دهان خود هلاک خواهد کرد و به تجلى ظهور خویش او را نابود خواهد ساخت .

امّا در مورد این زمان، آن سرّ بى‌‌دینى الان عمل مى‌‌کند فقط تا وقتى که آن که تا به حال مانع است از میان برداشته شود.

خلاصه آن که، پیش از روز مسیح، مرد شریر که در رساله یوحنا به دجّال معروف است ظاهر خواهد شد؛

 پیش از ظهور مرد شریر، شورش یا ارتداد بزرگى به وقوع خواهد پیوست؛ این ارتداد نتیجه سرّ بى‌‌دینى اى است که الان عمل مى‌‌کند و به گفته یوحنا، خود را در اینجا و آنجا با اشکال کمرنگ دجّال نمایش مى‌‌دهد.

یوحنا سه مرحله پیدایش شرارت را معرفى مى‌‌کند:

 خمیر مایه شرارت؛ ارتداد بزرگ و مرد شریر.

4. در اناجیل و کتاب دانیال
پس از مطالعه تصویر دجّال در رساله پولس به تسالونیکیان، مرد شریر در کتاب دانیال (7: 8، 11، 20، 21)،

جایى که رسول «شاخ کوچک» را وصف مى‌‌کند به راحتى شناخته مى‌‌شود.

سواز (Suarez) بر این باور است که این یک امر اعتقادى است که دجّال شخصى خاص یعنى دشمن برجسته مسیح است.

 این نظریه عقیده کسانى را که دجّال را به مجموعه کامل کسانى که با عیسى مسیح مخالفند یا به مقام پاپى (Papacy) تفسیر مى‌‌کنند مردود مى‌‌شمارد.

پس از مرور اجمالى نظریات پروتستان‌‌ها در باره دجّال، مى‌‌توانیم برخى از اظهارات انتقادى کاردینال نیومن را درباره مسئله مورد بحث تصدیق کنیم .
اگر ثابت شود که بخشى از روحانیت کلیسا ماهیتى دجّالى دارد، تمام روحانیت، از جمله شاخه پروتستان، چنین خواهد بود .نظریه دجّال بودن پاپ به تدریج توسط سه گروه تاریخى یعنى: البیجنسى‌‌ها (Albigenses) والدنسى‌‌ها (Waldenses ) و فراتسل‌‌ها (Fraticelli) بین قرون یازدهم و شانزدهم توسعه یافت. آیا اینان مفسرانى هستند که کلیساى مسیح باید تفسیر واقعى پیشگویى‌‌ها را از آنها دریافت کند؟

مدافعان نظریه دجّال بودن پاپ، خبط هاى بزرگى در استدلال‌‌هاى خود مرتکب شده‌‌اند؛ به اعتقاد آنها برنارد مقدس (St.Bernard )، »وحش« در مکاشفه را بر پاپ منطبق نموده، در حالى که برنارد مقدس در عبارت مورد نظر از ناپاپ (Antipope) سخن مى‌‌گوید؛ آنها به آبوت یواکیم (Joashim Abbot ) به عنوان کسى که معتقد است دجّال به مقام پاپى (See Apostolic ) ترفیع مى‌‌یابد توسل مى‌‌جویند؛ در حالى که آبوت در واقع معتقد است که دجال، پاپ را سرنگون مى‌‌کند و مقام وى را غصب مى‌‌کند؛ سرانجام اینکه آنها به سخن پاپ گریگورى (Gregory) کبیر استشهاد مى‌‌جویند که گفته است: چون دجّال به مسیح شباهت دارد و پاپ تمثال مسیح است پس اگر پاپ جانشین واقعى مسیح است، دجّال باید تاحدودى به پاپ شباهت داشته باشد.

پى نوشت :
× برگرفته از: دائرة المعارف کاتولیک،ج 1 (The Catholic). Volume 1 ,Encyclopedia
1. تمام جملات، عبارات و کلمات مربوط به کتاب مقدس، حتى الامکان، از ترجمه فارسى کتاب مقدس نقل شده است.
2.و چون شهادت خود را به اتمام رسانند آن وحش که از هاویه برمى آید با ایشان جنگ کرده، غلبه خواهد یافت و ایشان را خواهد کشت« (مکاشفه یوحناى رسول، 11: 7). (م)
3. رساله دو پولس رسول با تسالونیکیان، باب 2: 6: »و الان آنچه را که مانع است مى‌‌دانید تا او در زمان خود ظاهر بشود« (م)
.The Patrristic Idea ofAntichrist .4
.5.The Protestan Idea ofAntichris

با سپاس از مترجم محترم و حجة الاسلام و المسلمین حسین توفیقى
ماهنامه موعود شماره 30